Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 35

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 36
JASPedia

Miejsca czwartek, 20 lutego 2014 17:30   |  

Centnerowiec

Centnerowiec (Zentnerhof)

Historia majątku, którego pierwszym właścicielem był Jerzy de Tauer, sięga 1700 r. Powstał z roli siodłaczej, do której zostały przyłączone gospodarstwa dwóch innych siodłaków: Macieja Szymona oraz Przybyły. Z majątku oddawano miejscowemu proboszczowi 12 wiertli żyta i tyleż owsa . Nazwa folwarku pochodzi od jednego z późniejszych właścicieli- Teofila Centnera.

Właściciele majątku:
- Jerzy von Tauer - 1700-1727
- Leopold von Radonitz - od ok. 1727 do 1736 r.
- Franciszek von Skronsky - 1736-1742
- Antoni Foglik (Praenobilis Dominus) - 1742-1748
- Andrzej Białoń - 1749-1758
- Teofil Centner von Cententhal- 1758-1770
- Maurycy von Strachwitz wraz z żoną - 1770-1788
- Jan von Stengel - 1788-1808 (w 1795 r. dobra dzierżawił Józef von Greyffenstern)
- Maurycy von Stengel (wdowa po nim Anna z d. Stillfried żyła jeszcze w 1848 r.)
- Louis von Schlieben - do 1856
- Emil von Schlieben - 1856-1858

W 1858 r. majątek zostaje wystawiony na licytacji i nabywa go niejaki Jung za 17262 talary. Ze względu na brak uiszczenia zapłaty, dobra przeszły pod sekwestr sądowy, a wówczas nabył je Skarb Pruski. 4 marca 1861 r. majątek nabył Felix von Königsdorff. Od tego momentu dobra te stały się częścią jastrzębskiego uzdrowiska, a folwark zapewniał dostawy świeżych produktów dla zaspokojenia kulinarnych potrzeb kuracjuszy. Na przestrzeni lat uzdrowisko przechodziło z rąk do rąk. Jednym z właścicieli był Louis Landau z Wrocławia, a następnie jego krewny Julius Landau, od którego majątek odkupił dr Witczak. Mikołaj Witczak, który wraz z rodziną mieszkał w folwarku, znacząco przysłużył się dla rozwoju samego uzdrowiska jak i Jastrzębia. Dzieło doktora kontynuowali jego synowie – Mikołaj i Józef. Jednak ich nowym domem stał się dworek na Mendowcu, a zabudowania folwarczne zamieszkiwali jedynie pracownicy braci Witczaków.

W styczniu 1945 r. folwark był miejscem postoju kolumny więźniów KL Auschwitz w drodze do Wodzisławia. Niestety nie wszystkim było dane przeżyć tę podróż i nocleg w folwarku. Ku pamięci ich męczeńskiej śmierci w 1980 r. został odsłonięty pomnik.

W 1947 r. majątek Witczaków został upaństwowiony, a w 1965 r. na terenie dawnego folwarku powstał zakład warzywno-kwiaciarski zwany „Ogrodnictwem”, zaopatrujący w świeże produkty sanatoria w Jastrzębiu i Ustroniu. Z dobrodziejstw tego małego przedsiębiorstwa rolniczego mogli korzystać także mieszkańcy Jastrzębia. W 1994 r. została zakończona działalność sanatoryjna, a rok później zebrano ostatnie plony z „folwarcznych” szklarni. Wtedy też zostały rozebrane ostatnie zabudowania dawnego majątku, a  teren dawnego folwarku został przeznaczony pod budowę rynku z blokami mieszkalnymi i zakładami handlowo-usługowymi. W 2021 r. rozpoczęto prace mające na celu utworzenie placu reprezentacyjnego w miejscu, gdzie dotychczas znajdował się parkig. Tym sposobem teren dawnego folwarku otrzymał nowe przeznaczenie. 

 

Źródła:

  • Siemko P., Rody rycerskie z terenu Jastrzębia i okolic, Jastrzębie-Zdrój 2003.
  • Musioł L., Kronika parafii św. Katarzyny w Jastrzębiu Górnym, Jastrzębie Górne 1957. (z późniejszymi zapiskami)
Czytany 2517 razy
Ostatnio zmieniany piątek, 26 kwietnia 2024 12:38

Dariusz Mazur

Pasjonat lokalnej historii. Kolekcjoner oraz autor wielu artykułów o przeszłości Jastrzębia.

Najczęściej czytane

Słowa kluczowe