Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 35

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 36
JASPedia

Miejsca środa, 24 grudnia 2014 10:30   |  

Bzie - pierwsza wzmianka (1293 rok)

W dokumencie (wydał go Władysław książę opolski a odnowił w końcu października 1293 roku jego syn Przemysław książę raciborski) odnawiającym i jednocześnie powiększającym stan posiadania Wojana z Pawłowic pojawiła  się wzmianka o Bziu i Golasowicach: "[...] Rattibor den 8 Nov. 1293 dem Besitzer des in der Standesherrschaft Pless gelegenen Guthes Pawlowitz, Wojani [...]; wie er denn auch gedachtem Wojani úber die bereits gehabte 50 Fránkische Morgen Landes noch 30 Fránkische Morgen zwischen Goldmannsdorf und Golassowitz [...]". W tym zapisie Bzie występuje pod nazwą Goldmannsdorf, zaś w oryginalnym dokumencie Bzie występuje jako Byze: "[...] triginta mansos franconicos inter Byze et Goleszowich [...]". Właściciel Pawłowic Wojan, w Raciborzu 25 października 1293 roku (VIII calend. Novembris) do posiadanych już 50 frankońskich morgów, otrzymał dodatkowo 30 morgów położonych pomiędzy Bziem i Golasowicami.
 
Źródło: Zimmermann F. A., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien (II). Brieg 1783.
 
Kolejna wzmianka o Bziu pojawiła się w "Liber fundationis episcopatus vratislaviensis" (Księga uposażeń biskupów wrocławskich).  Jest to zestawienie miast i wsi lokowanych na prawie niemieckim oraz prawie polskim i jednocześnie spis miejscowości, które winne były uiszczać dziesięcinę  biskupstwu wrocławskiemu. Dokument powstał prawdopodobnie w okresie pomiędzy rokiem 1290 a 1305.
W części "C" oznaczonej jako "Registrum Wyasdense"  pojawiła się nazwa Bzie jako Goltimanni. W "C" części wymienione są wsie położone wokoło miast Żory i Wodzisław ("​Iste sunt ville circa Zary et Wladislaviam solventes per III)or scotos de manso") uiszczające dziesięcinę: "Item in Goltimanni villa debent  esse LXIII mansi" (Również wieś Bzie winna płacić dziesięcinę z 63 łanów).
Bzie zobowiązane było do płacenia dziesięciny z 63 łanów (w średniowiecznej Polsce występowały dwa rodzaje łanów, wielki - frankoński liczący około 25 hektarów oraz mały - nazywany flamandzkim, chełmińskim lub magdeburskim, liczący około 17 hektarów).
Autor zestawienia (wysłannik biskupa, pisarz) nie przekazał informacji odnośnie rodzaju łanów. Prawdopodobnie używając zapisu literowego miał na myśli łan mały (np. triginta novem w przypadku Boryni), w miejscu gdy używał cyfr rzymskich (XXIIII w przypadku Moszczenicy) miał na myśli łan wielki (przypuszczenia autora - J.L.).
Następna wzmianka o Bziu znajduje się w spisie dziesięciny papieskiej 1335-1342. Wśród zaledwie siedmiu wymienionych parafii żorskiego archiprezbiteratu, kolektor Galhard de Carceribus wymienił kościół w Bziu: „Ecclesia de Goltmansdorf, XIII sc.” (parafia Bzie uiściła zaległość w wysokości 13 skojców). Najpewniej w tym spisie znalazły się tylko te parafie, które nie uregulowały zobowiązania, hoc est dziesięciny papieskiej (nadzwyczajnej daniny).
W dokumencie z 22 listopada 1409 roku Bzie występuje pod nazwą Goldmirsdorf: "Um 22 November 1409 [...], das Frau Weronika Woinia und ihre Schwester Margareth von Goldmirsdorf (so hieβ damals Goldmannsdorf) ihr väterliches Erbe daselbst á 30 Mark prager Groschen poln. Zahl den Gebrüdern Goslav und Mikunden von Jajkowic verkauft haben [...]" (siostry Weronika i Małgorzata Woiani sprzedały za 30 marek praskich gorszy ojcowiznę - Bzie, braciom z Jejkowic, Gosławowi i Mikundejowi).
Kolejna cenna średniowieczna wzmianka o Bziu znajduje się w sporządzonym sprawozdaniu z poboru świętopietrza przez archidiakona opolskiego Mikołaja Wolffa w 1447 roku: „VIII grossi Goltmansdorff” (Bzie płaciło 8 groszy świętopietrza).

 

Źródła:

  • Długosz J., Liber beneficiorum dioecesis cracoviensis nunc primum e codice autographo editus, v. 8, t. II, Cracoviae 1864.
  • Dudziak J., Dziesięcina papieska w Polsce średniowiecznej, Lublin1974.
  • Helcel A. Z., Starodawne prawa polskiego pomniki z ksiąg rękopiśmiennych dotąd nieużytych główniej zaś z ksiąg dawnych sądowych ziemskich i grodzkich ziemi krakowskiej, t. II, Kraków 1870.
  • Lubszczyk J., Bzie i Szeroka w starych dokumentach, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 1 (43) z marca 2017 roku (ISSN 2080-3737).
  • Lubszczyk J., Pierwsze pisane wzmianki o ziemi jastrzębskiej, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 1 (27) z marca 2013 roku (ISSN 2080-3737).
  • Lubszczyk J., Średniowieczna dziesięcina papieska i świętopietrze w archiprezbiteracie żorskim, „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 3 (41) z września 2016 roku (ISSN 2080-3737).
  • Lubszczyk J., Ziemia jastrzębska w "Liber fundationis episcopatus vratislaviensis" z XIII/XIV w., „Biuletyn Galerii Historii Miasta” nr 3 (41) z września 2016 roku (ISSN 2080-3737).
  • Markgraf H., Schulte J.W., Liber fundationis episcopatus vratislaviensis [in:] "Codex Diplomaticus Silesiae",t. XIV. Breslau 1889.
  • Monumenta Poloniae Vaticana, tomus I, Continet Acta Camerae Apostolicae, volumen I, 1207-1344, Cracoviae 1913.
  • Neuling H., Schlesiens Kirchorte und ihre Kirchlichen Stifungen bis zum Ausgange des Mittelalters. Names des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens. Breslau 1902.
  • Nowack A., Geschichte der Landpfarreien des Archipresbyterats Sohrau O.-S. Oppeln 1912.
  • Registrum denarii sancti Petri in archidiaconatu Opoliensi sub anno domini MCCCCXLVII per dominum Nicolaum Wolff decretorum doctorem, archidiaconum Opoliensem, ex commisione reverendi in Christo patris ac domini Conradi episcopi Wratislaviensis, sedis apostolice collectoris, collecti [in:] „Zeitschrift des Vereins für Geschichte und Alterthum Schlesiens”, Breslau 1893.
  • Weltzel A., Geschichte der Stadt und Herrschaft Ratibor, Ratibor 1881.
  • Weltzel A., Geschichte der Stadt Sohrau in Ober-Schlesien. Aus Urkunden und amtlichen Actenstücken bearbeitet. Sohrau 1888.
  • Zimmermann F. A., Beyträge zur Beschreibung von Schlesien (II). Brieg 1783.
  • Zivier E., Geschichte des Fürstentums Pless (teil. 1). Entstehung der Standesherrschaft Pless (bis 1517). Kattowitz O.-S. 1906.
Czytany 8924 razy
Ostatnio zmieniany piątek, 22 listopada 2024 03:43

Janusz Lubszczyk

Historyk z Wodzisławia Śląskiego, nauczyciel, archiwista, autor artykułów i prac monograficznych o historii regionu i miasta. Pracuje w Szkole Podstawowej nr 19 im. Juliana Tuwima i Zespole Szkół nr 3 im. Stanisława Wyspiańskiego.

Najczęściej czytane

Słowa kluczowe