Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 35

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 36
JASPedia

Postacie piątek, 02 sierpnia 2019 19:25   |  

Wagner Wanda

Wagner Wanda (ur. 12 VII 1923 Brudzewice – zm. 23 V 1999 Jastrzębie-Zdrój) – powstaniec warszawski, lekarz.

Wanda Maciejowska urodziła się 12 lipca 1923 r. w Brudzewicach jako córka Kazimierza Maciejowskiego i Wandy Łepkowskiej. Po wybuchu wojny Wanda kontynuowała kształcenie na tajnych kompletach. Jako młoda dziewczyna bardzo wcześnie zaangażowała się w pracę konspiracyjną. Znalazła się w składzie jednego z patroli minerskich organizowanych przez dr Zofię Franio ps. „Doktor”. Przeszła odpowiednie przeszkolenie, na którym zapoznała się z materiałami wybuchowymi, produkcją min i granatów, wzniecaniem i gaszeniem pożarów, naprawą urządzeń telekomunikacyjnych, kurs obejmował także tematykę konstrukcji obiektów inżynieryjnych. Swoje umiejętności wykorzystywała podczas licznych, jakże niebezpiecznych, akcji „Kedywu”. Wśród najbardziej znanych przedsięwzięć była akcja „Wieniec” polegająca na zniszczeniu linii kolejowych wokół Warszawy.

Już 1 sierpnia 1944 r. zginęła komendantka patrolu, w którym służyła Wanda Maciejowska. W tej sytuacji „Iza” objęła dowództwo, a następnie została przydzielona do Oddziału Osłonowego WZW. 18 i 19 sierpnia 1944 r. wzięła czynny udział w zdobywaniu silnie ufortyfikowanego budynku Polskiej Akcyjnej Spółki Telefonicznej (zwanej potocznie „PASTĄ”), obecnie stanowiącego główny węzeł komunikacyjny okupanta. Pierwszego dnia pod silnym ostrzałem uzbroiła minę na wysokości trzeciego piętra. Wybuch spowodował wyłom w murze, jednak silny opór Niemców sprawił, że budynku nie zdobyto. W nocy trzy minerki z „Izą” na czele założyły kolejny ładunek, tym razem w mieszkaniu sąsiadującym z „PASTĄ”. Potworny wybuch dynamitu zburzył duży fragment ściany. „Iza” wraz z innymi powstańcami po drabinie rzuciła się do otworu, jednak w trakcie natarcia została ranna w nogę i i natychmiast przetransportowana do szpitala przy ul Śliskiej.

W dniu kapitulacji „Iza” opuściła Warszawę i, wraz z tysiącem innych rannych kobiet, 13 października trafiła do obozu jenieckiego Stalag IV B/H w Zeithain (nr jeniecki 305377). Do obozu przywieziono z Warszawy sprzęt medyczny i dzięki zaangażowaniu obozowego personelu, przeprowadzono wiele udanych zabiegów chirurgicznych. Dzięki temu Wanda powróciła do zdrowia, po czym sama podjęła się pomocy lekarzom w roli pielęgniarki. Jej zadaniem była nie tylko opieka nad chorymi, ale również asystowanie przy operacjach oraz pozyskiwanie leków – wszystko w warunkach urągających ludzkiej godności. Zapewne wówczas zrodziła się w niej myśl, że po zakończeniu wojny zostanie lekarzem. W Zeithain przebywała do początku czerwca 1945 r., kiedy podjęła decyzję o natychmiastowym powrocie do kraju.

Niebawem rozpoczęła studia medyczne w Łodzi. W 1949 r. uzyskała dyplom lekarza dentysty i podjęła staż w Klinice Chirurgii Szczękowej w Łodzi. Następnie pracowała jako asystentka w Ambulatorium PSK w tejże klinice. W grudniu 1951 r. zawarła również związek małżeński z Jerzym Wagnerem ps. „Ogrom”. W 1952 r. ukończyła studia uzyskując dyplom lekarza medycyny, a rok później została starszym asystentem w łódzkiej KCS. Od 1954 r. pracowała jako asystent na tym samym oddziale, co jej mąż. Jednocześnie była chirurgiem-stomatologiem w Przychodni Obwodowej w Rybniku. Wydawało się, że już na dobre osiedli w tym mieście. W marcu 1963 r., Wanda Wagner zrezygnowała z pracy w Rybniku i zatrudniła się w Przychodni Chirurgii Stomatologicznej w Jastrzębiu-Zdroju. Odtąd przez długie lata miała leczyć zęby mieszkańcom tego miasta.

Wanda Wagner zmarła 23 maja 1999 r. w Jastrzębiu-Zdroju. Podobnie jak mąż spoczęła na Powązkach.

Z kolei Wanda Wagner została uhonorowana takimi odznaczeniami jak: Krzyż Walecznych (1 X 1944), londyński Medal Wojska po raz 1, 2 i 3 (1948), londyński Krzyż Armii Krajowej, Warszawski Krzyż Powstańczy (1971), Medal Zwycięstwa i Wolności (1972), odznaka „Za wzorową pracę w służbie zdrowia” (1975), Złota Odznaka „Zasłużonemu w Rozwoju Województwa Katowickiego” (1978), Złoty Krzyż Zasługi (1979), Krzyż Partyzancki, Warszawski Krzyż Powstańczy (1982), Medal 40-lecia PRL (1984), Krzyż Kawalerski Orderu Odrodzenia Polski (1987).

Źródła:

  • wywiad z Małgorzatą Wagner-Perchaluk w dn. 3 czerwca 2019 r.
  • dokumenty z archiwum Małgorzaty Wagner-Perchaluk.
  • dokumenty ZBoWiD z arch. Miejskiego Ośrodka Kultury w Jastrzębiu-Zdroju.
  • „Biuletyn Informacyjny AK” nr 2 (130) z II 2001 r. i nr 8 (220) z VIII 2008 r.
Czytany 874 razy
Ostatnio zmieniany piątek, 22 listopada 2024 00:37

Marcin Boratyn

Marcin Boratyn – historyk, muzealnik, kierownik Galerii Historii Miasta. Redaktor „Biuletynu GHM” i autor wielu pozycji książkowych poświęconych historii Jastrzębia-Zdroju.

Najczęściej czytane

Słowa kluczowe