Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 35

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 36
JASPedia

Postacie poniedziałek, 20 lipca 2020 21:09   |  

Szeliga Albin

Szeliga Albin Józef (ur. 20 III 1921 Dębno Polskie – zm. 10 VIII 2003 Jastrzębie-Zdrój) – żołnierz WP, więzień hitlerowski, lekarz, działacz społeczny.

Albin Józef Szeliga urodził się 20 marca 1921 r. w Dębnie Polskim koło Rawicza. W 1937 r. rodzina przeniosła się do Rząski pod Krakowem. Albin wstąpił do IV Liceum Ogólnokształcącego w Krakowie, gdzie w maju 1939 r. uzyskał maturę.

Dalszą edukację przerwał jednak wybuch wojny. 18-letni Szeliga zgłosił się na ochotnika do wojska i otrzymał przydział do 20 pułku piechoty. Na skutek ewakuacji na wschód dotarł aż do Lwowa, gdzie został włączony do naprędce sformowanego 3 batalionu wchodzącego w skład 40 pułku piechoty. Brał udział w walkach w rejonie wsi Barszczowice. Najprawdopodobniej najpierw trafił do niewoli radzieckiej, a następnie został przekazany Niemcom.

W ostatnich dniach września w kolumnie pieszej wyruszył do Jarosławia. Przebywając na tutejszej stacji kolejowej wykorzystał nieuwagę Niemców i zdołał uciec z transportu. Powrócił do Krakowa, gdzie zatrudnił się w ogrodnictwie Szpitala św. Łazarza. Zaangażował się w działalność podziemną. Przyjął pseudonim „Szklarz”, bo taką funkcję pełnił w ogrodnictwie. W sierpniu 1942 r. wstąpił w szeregi Armii Krajowej. Odtąd pełnił funkcję łącznika i kolportera. Dzięki temu, że pracował w warsztacie stolarsko-szklarskim, mógł bez większych przeszkód „zrywać” się z pracy i wykonywać konspiracyjne zadania.

Niestety pół roku później, 15 stycznia 1943 r., w związku z przechwyceniem konspiracyjnej poczty, Niemcy aresztowali go w miejscu pracy. Powodem zatrzymania był list, jaki otrzymał od swojego przyjaciela, aresztowanego za brak należytego szacunku wobec hitlerowca. Korespondencja ta nie miała jednak żadnego związku z podziemną działalnością Szeligi.

Szeliga został doprowadzony do więzienia na Montelupich. Podczas śledztwa był bity, ale do niczego nie przyznał się. Po przesłuchaniu w sierpniu 1943 r. skierowano go do obozu pracy przymusowej w Szebniach koło Jasła (nr obozowy 690). Po likwidacji obozu w lutym 1944 r. Szeligę przeniesiono do innego - do Płaszowa koło Krakowa, gdzie od miesiąca funkcjonował obóz koncentracyjny. Szeliga otrzymał tu nowy numer – 10048 i został skierowany do pracy nocnej w kamieniołomie wewnętrznym nieopodal willi komendanta Gotha. W obozie przebywał w bloku 55 (w tzw. części aryjskiej) jako podejrzany o przynależność do tajnej organizacji i szpiegostwo, co wskazuje, że Niemcy nadal nie mogli udowodnić mu związków z podziemiem.

Jesienią 1944 r., wobec likwidacji obozu, został przeniesiony do więzienia w Tarnowie w grupie tzw. „kacetu”. Przed Świętami Bożego Narodzenia został skierowany do Tuchowa, gdzie wraz z 700 więźniami budował umocnienia ziemne i rowy przeciwpancerne. Gdy na początku 1945 r. ruszyła ofensywa Armii Czerwonej, naziści postanowili ewakuować aresztowanych na zachód. Szeliga, wraz z grupą kilkuset więźniów, znalazł się na terenie wsi Sobolów. 19 stycznia 1945 r. akcję odbicia więźniów przeprowadził oddział szturmowy AK-NOW.

Gdy uspokoiło się, Szeliga powrócił do Krakowa i jeszcze wiosną 1945 r. wstąpił na Wydział Lekarski Uniwersytetu Jagiellońskiego. Choć przed wojną swoją przyszłość wiązał raczej z agronomią, to doświadczenia obozowe skłaniały go ku innej profesji. W okresie studiów należał do Koła Medyków Bratniej Pomocy UJ. Po 6 latach studiów uzyskał dyplom lekarza ze specjalizacją w zakresie medycyny pracy i rehabilitacji narządu ruchu. W październiku 1951 r. otrzymał skierowanie na stanowisko asystenta w Szpitalu Miejskim w Cieplicach Śląskich. W latach 1953-1955 był dyrektorem tutejszego Sanatorium nr 3. W tym okresie dał się poznać jako aktywny działacz społeczny. Był współorganizatorem lokalnego oddziału PTTK, a następnie jego prezesem. Działał także w zarządzie klubu sportowego Unia Cieplice Śląskie.

Następnie powrócił do Małopolski, by w objąć posadę kierownika Przychodni Przyzakładowej w Sułkowicach. Ponadto przejściowo pełnił funkcję kierownika Wydziału Zdrowia Powiatowej Rady Narodowej w Myślenicach. Na tym terenie organizował przemysłową służbę zdrowia oraz wiejskie ośrodki zdrowia w Sułkowicach, Pcimiu i Lubieniu. Działał również w Komisji Zdrowia Rad Narodowych oraz uczestniczył w akcji „Higienizacja Wsi”. W Sułkowicach był wieloletnim prezesem Ogniska TKKF „Kuźnia” organizując działalność sportowo-turystyczną oraz przyczyniając się do budowy Osiedlowego Ośrodka Sportowo-Wypoczynkowego. Znalazł się w Zarządzie Wojewódzkim TKKF w Krakowie.

W styczniu 1967 r. został mianowany naczelnym lekarzem uzdrowiska w Kamieniu Pomorskim, gdzie podjął się organizacji Szpitala Uzdrowiskowego o kierunku rehabilitacji narządu ruchu oraz Ośrodka Naukowo-Badawczego Kliniki Ortopedycznej Pomorskiej Akademii Medycznej w Szczecinie. Podczas pobytu na Pomorzu przeszedł leczenie w szczecińskiej Klinice Chorób Wewnętrznych i poprosił o przeniesienie na Górny Śląsk, by podjąć pracę w górniczej służbie zdrowia. Stało się to w 1971 r.

Od stycznia 1973 r. pełnił funkcję ordynatora Oddziału Rehabilitacji Leczniczej Przychodni Przyzakładowej KWK „Zofiówka” („Manifest Lipcowy”). Udzielał pomocy poszkodowanym w wypadkach i chorym na schorzenia nieurazowe narządów ruchu. Zapoczątkował także rehabilitację zawodową w jastrzębskim kopalniach.

Był czynnym członkiem Polskiego Towarzystwa Lekarskiego i Polskiego Towarzystwa Medycyny Pracy. Brał udział w licznych konferencjach i sympozjach. Współpracował z Towarzystwem Opieki nad Majdankiem, a nawet przez pewien czas był członkiem Zarządu Wojewódzkiego tej organizacji. W 1976 r. wstąpił w szeregi Związku Bojowników o Wolność i Demokrację. Został sekretarzem Komisji Historycznej w Kole Miejskim. Brał udział w spotkaniach z młodzieżą przekazując jej wiedzę o II wojnie światowej i własnych przeżyciach z nią związanych. W tym okresie bardzo zaangażował się w należyte upamiętnienie ofiar Marszu Śmierci. Przeprowadzał wywiady i ustalał przebieg zdarzeń, jakie miały miejsce w styczniu 1945 r. na terenie ziemi jastrzębskiej. Był jednym z inicjatorów budowy Pomnika Ofiar Marszu Śmierci obok Parku Zdrojowego.

Głęboko skrywana niechęć do komunizmu sprawiła, że nigdy nie zapisał się do PZPR. Gdy po strajkach sierpniowych 1980 r. pojawiła się szansa na demokratyzację życia w Polsce, postanowił zaangażować się w działalność polityczną. Wstąpił do Stronnictwa Demokratycznego, w którym objął funkcję członka Prezydium Komitetu Miejskiego oraz przewodniczącego koła na osiedlu IV. W 1989 r. zaangażował się w kampanię wyborczą Komitetu Obywatelskiego „Solidarność”, a w następnych latach w działalność partii wywodzących się z nurtu niepodległościowego. Działał na rzecz kombatantów wojennych, byłych więźniów obozów koncentracyjnych, a także Kresowian. Dla tych ostatnich organizował pomoc materialną.

Zmarł 10 sierpnia 2003 r. w Jastrzębiu-Zdroju.

Odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Odrodzenia Polski (1979), Złota Odznaką „Zasłużony dla województwa katowickiego” (1979), Złotym Medalem Opiekuna Miejsc Pamięci Narodowej (1981), Krzyżem Oświęcimskich (1987).

Źródła:

  • Materiały z arch. ZBoWiD.
  • Materiały Albina Szeligi z arch. MOK-GHM.
  • M. Boratyn, Albin Szeliga (1921-2003) - więzień, lekarz, społecznik, "Biuletyn Galerii Historii Miasta" nr 2 (56) z czerwca 2020 r.
Czytany 471 razy
Ostatnio zmieniany niedziela, 14 kwietnia 2024 04:53

Marcin Boratyn

Marcin Boratyn – historyk, muzealnik, kierownik Galerii Historii Miasta. Redaktor „Biuletynu GHM” i autor wielu pozycji książkowych poświęconych historii Jastrzębia-Zdroju.

Najczęściej czytane

Słowa kluczowe