Kopalnia Węgla Kamiennego „Borynia” (KWK „Borynia”) - nazwa kopalni pochodzi od wsi Borynia (dzisiaj sołectwo w Jastrzębiu-Zdroju). Kopalnię budowano w latach 1962-1971. Górniczy obszar kopalni został wyznaczony decyzją Ministra Górnictwa i Energetyki (MGiE) 9 października 1961 roku. Obszar eksploatacji wynosił początkowo 16,55 km², a 10 lat później został powiększony do 17,4 km².
Pierwsze prace poszukiwawcze węgla na tym terenie prowadzono w latach 1891-1913. Zostały jednak wstrzymane. Dopiero po nieco ponad 40 latach (1954 r.) kolejny raz przeprowadzono prace wiertnicze. Już w lutym 1959 roku na konferencji w Biurze Projektów Górniczych w Gliwicach wydzielono granice złóż przyszłej kopalni „Borynia”. W październiku 1961 roku projekt został zatwierdzony przez Rybnickie Zjednoczenie Przemysłu Węglowego (RZPW), a miesiąc później przez MGiE. We wrześniu następnego roku Prezydium Komisji Planowania przy Radzie Ministrów wstępnie zaaprobowało projekt budowy. Tego samego roku na mocy zarządzenia MGiE, mgr inż. Jan Mitręga powołał Dyrekcję Kopalni Węgla Kamiennego "Zofiówka-Borynia-Pniówek" w budowie. Dyrektorem nowej kopalni został mgr inż. Włodzimierz Ostaszewski, a kierownikiem Ruchu Zakładu inż. Kazimierz Koźmiński.
Prace budowlane rozpoczęły się w roku 1962. Jednak oficjalne rozpoczęcie budowy nastąpiło w drugiej połowie kwietnia roku 1963. Symbolicznie dokonał tego minister górnictwa i energetyki mgr inż. Jan Mitręga wraz z wiceministrem inż. Karolem Fabrisem, Dyrektorem Naczelnym Rybnickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego inż. Jerzym Kucharczykiem oraz pełnomocnikiem rządu do spraw Rybnickiego Okręgu Węglowego inż. Aleksym Sieradzkim. O godzinie 15.00 minister Mitręga otrzymał od kierownika zakładu inż. Edmunda Karwota przyozdobioną liśćmi laurowymi łopatę, którą dokonał symbolicznego przerzucenia ziemi, tym sposobem dał znak do budowy szybu głównego. Rok później oddano do użytku asfaltową drogę łączącą kopalnie „Borynia” z „Zofiówką”. Co ułatwiło znacząco transport pomiędzy zakładami. Dopóki nie uruchomiono zakładu przeróbczego węgiel przerabiano w kopalniach Zofiówka i Anna w Pszowie.
Duże trudności przy głębieniu szybów sprawiały warstwy kurzawkowe. Zwykła metoda wiercenia zawiodła. Konieczne okazało się mrożenie górotworu. Wiercenia wykonywane były aparatami sprowadzonymi z Austrii. Po odwiercie przystąpiono do głębienia szybów.
Zakład był przygotowany do wydobycia w przeddzień „Barbórki”. Kopalnię przekazano uroczyście do eksploatacji w dniu 4 grudnia 1971 roku. Gotowość zakładu do uruchomienia zameldował Dyrektor kopalni mgr inż. Maksymilian Tarabura, a uroczystego otwarcia dokonał I Sekretarz KC PZPR Edward Gierek. W imieniu wykonawcy kopalni gotowość do eksploatacji zakładu zgłosił kierownik robót górniczych Kazimierz Szczebrzeszyk. W uroczystości uczestniczył również ówczesny minister GiE Jan Mitręga, Naczelny Dyrektor RZPW Jerzy Kucharczyk, a nawet I Sekretarz Komitetu Okręgowego Komunistycznej Partii Francji z okręgu Pas de Calais, Raymond Dumand. Gierek po krótkim instruktażu jakiego udzielił mu maszynista Augustyn Mocko symbolicznie uruchomił szyb wyciągowy.
„Borynia była 6 z kolei kopalnią węgla koksowego. Budowało ja 21 przedsiębiorstw. Za relatywnie szybkie włączenie kopalni do eksploatacji 274 osoby dostały państwowe odznaczenia.
Decyzją MGiE w dniu 1 stycznia 1972 powołano przedsiębiorstwo państwowe KWK „Borynia”. W tym momencie rozpoczęła się samodzielna działalność kopalni.
Przy kopalni powstała komórka robotniczej partii. Pierwszym Sekretarzem Komitetu Zakładowego PZPR był Marian Niemiec.
W sierpniu 1980 roku wybuchł strajk na Pomorzu, który objął zasięgiem znaczące terytorium Polski, a przede wszystkim Śląsk. Postój kopalni „Borynia” wywołany strajkiem trwał 6 dni. 3 września tego roku podpisano porozumienie z górnikami (Porozumienia Jastrzębskie). Nieco ponad rok później, w grudniu roku 1981 roku na Śląsku wybuchły po raz kolejny strajki. Śląsk kolejny raz stał się areną walk. Pacyfikacje kopalń były wyjątkowo brutalne.
KWK „Borynia” należała wpierw do Rybnickiego Zjednoczenia Przemysłu Węglowego, od stycznia 1982 roku do Zrzeszenia Kopalń Węgla Kamiennego w Jastrzębiu-Zdroju, kolejno od 1984 do końca 1988 roku zrzeszona była w Rybnicko-Jastrzębskim Gwarectwie Węglowym. Przez niemalże cały rok 1989 należała do Przedsiębiorstwo Eksploatacji Węgla „Południe”. Ostatecznie w kwietniu 1993 roku weszła w skład Jastrzębskiej Spółki Węglowej.
4 czerwca 2008 roku w wyniku zapłonu i wybuchu metanu zginęło 4 górników. Dwóch kolejnych zmarło z powodu odniesionych ran w Szpitalu Specjalistycznym nr 2 w Jastrzębiu-Zdroju.
Od 1 stycznia 2011 roku decyzją zarządu Jastrzębskiej Spółki Węglowej połączono kopalnię „Borynia” i „Zofiówka”, tworząc zakład o nazwie KWK „Borynia-Zofiówka”.
Dyrektorzy KWK „Borynia”: Maksymilian Tarabura od stycznia 1970 roku do lutego 1976 roku, kolejno Bohdan Borowy do lutego 1986 roku, Jan Myrczek do sierpnia 1990 roku, Jerzy Pisarek do maja 1994 roku, Jerzy Marszolik do połowy października 1995 roku, Franciszek Niezgoda do kwietnia 1999 roku, Jan Surma do końca 1999 roku, Bogusław Jaskier do października 2000 roku, powraca Franciszek Niezgoda, który piastuje urząd do kwietnia 2003 roku, następnie Bogumił Śliwczyński do końca 2006 roku, od stycznia 2007 roku do lipca tego roku kopalnia zawiaduje Czesław Kubaczka, jego następca Zbigniew Czernecki był dyrektorem do momentu połączenia zakładów w KWK „Borynia-Zofiówka” czyli do końca roku 2010 roku. Od 1 stycznia 2011 roku zakładem kierował ponownie Czesław Kubaczka. Decyzją podjętą przez Zarząd JSW S.A. 1. stycznia 2013 roku utworzono kopalnię zespoloną KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie”. Składa się z trzech części: Ruchu Borynia, Ruchu Zofiówka, Ruchu Jas-Mos. Od 1 1 stycznia 2013 do lipca 2015 roku dyrektorem KWK „Borynia-Zofiówka-Jastrzębie” był Czesław Kubaczka, a Dyrektorem Technicznym Ruchu Borynia, Józef Pawlinów. Po odejściu Kubaczki na emeryturę dyrektorem został Pawlinów, a Dyrektorem Technicznym, Marek Celmer. Od czerwca 2016 roku, po tym jak Pawlinów został członkiem zarządu (Zastępca Prezesa Zarządu ds. Technicznych), dyrektorem zespolonej kopalni jest Waldemar Stachura, a Dyrektorem Technicznym Jarosław Twardokęs.