Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 35

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 36
JASPedia

Architektura środa, 26 lutego 2014 16:46   |  

Dwór obronny w Bziu Zameckim

Dwór obronny w Bziu Zameckim, przedszkole, ośrodek zdrowia

Dwór w stylu późnorenesansowym powstał ok. 1605 r. Usytuowany na niewielkim stoku, po zachodniej stronie osi wsi, zwrócony frontem na wschód. Był murowany z cegły z użyciem kamienia, w całości otynkowany, piętrowy i częściowo podpiwniczony. Wzniesiony został na planie wydłużonego prostokąta, z usytuowanym niesymetrycznie, wydatnym ryzalitem od południa. Od wschodniej części budynku znajdowały się piwnice, dostępne z zewnątrz, składające się z dwóch komór przykrytych sklepieniami kolebkowymi. Pomieszczenia na parterze miały układ jednotraktowy. W ryzalicie znajdowała się niewielka sień, w części przesklepiona żaglasto, oraz klatka schodowa prowadząca na piętro. Było tam też kwadratowe pomieszczenie przykryte sklepieniem krzyżowo-kolebkowym. Korpus budynku mieścił 4 izby o sklepieniach kolebkowych z lunetami oraz krzyżowo-kolebkowych. Wyróżniające się 2 szczyty trójkątne traktu głównego, o renesansowych formach, z otworami strzelniczymy, zwieńczone były ozdobami składającymi się ze sterczyn i ślimacznic. W dolnej części szczytu znajdowały się 2 wnęki dwuarkadowe o łuku odcinkowym, oddzielone od siebie pilastrem z głowicą profilowaną. Dachy były dwuspadowe, kryte dachówką. Możliwe, że istniały także umocnienia w postaci wału ziemnego czy muru obronnego. Dwór aż do roku 1714 był w posiadaniu rodziny Rostków. Po śmierci ostatniego z Rostków Dwór aż do roku 1891 należał do rodziny Skrebeńskich. W latach 1891-92 Dwór należał do adwokata z Raciborza - Teodora Hoffmana. Od roku 1892 do roku 1945 właścicielami Dworu byli Wilhelm, a następnie Fryderyk Thau.

Na początku XX wieku w zamku znajdował się Urząd Stanu Cywilnego, którym kierował Wilhelm Thau. W czasie działań wojennych w marcu 1945 r. zniszczeniu uległa północna część zamku. W partii dobudowanej tylko częściowo zachowały się sklepienia kolebkowe i żaglaste. Nie odbudowano jednak w pełni tej części obiektu. Brakuje dzisiaj tego fragmentu budynku, który łączył bezpośrednio północne skrzydło zamku z jego zachodnią częścią korpusu. W skrzydle północnym znajdowało się również pomieszczenie z piecem i kominem służące między innymi jako wędzarnia. Po zakończeniu wojny budynek przeszedł na własność państwa polskiego. W 1955 r. Gromadzka Rada Narodowa w Bziu zwróciła się do władz powiatowych o decyzję w sprawie odbudowy lub rozbiórki ruin zamku.  W 1958 r. pod nadzorem wojewódzkiego konserwatora zabytków inż. Romanowskiego rozpoczeto odbudowę zamku. Remontowany budynek został przeznaczony na potrzeby gromady. Miały w nim znaleźć swoje siedziby biblioteka gromadzka, świetlica, punkt feleczerski oraz przedszkole, a na pierwszym piętrze zaplanowano salę posiedzeń Rady. Odremontowana część zamku przyjęła nazwę "Dom Gromadzki". W tym samym roku zakończono pierwszy etap konserwacji zabytku. W wyremontowanej części ulokowano biura Prezydium GRN, świetlicę i bibliotekę. W 1967 r. działalność rozpoczął ośrodek zdrowia. Na parterze przychodni znajdowało się pięć pomieszczeń, m. in. gabinet fizykoterapii, wyposażony w takie urządzenia jak: lampy Solux, Polan, kwarcówki itp. Poza tym otwarto punkt apteczny. Na pierwszym piętrze zlokalizowano gabinet dentystyczny z poczekalnią oraz mieszkanie dla lekarza. Kierownikiem ośrodka był dr Gerard Rojek. W 1973 r. w odremontowanych pomieszczeniach Dworu do użytku oddano przedszkole. Z pomieszczeń budynku korzystał także chór "Echo". W 2008 r. ze względu na wymogi przeciwpożarowe w budynku dobudowano dodatkową klatkę schodową. Wykonano także termomodernizację Dworu i odnowiono elewację. Budynek został wpisany do rejestru zabytków 5 sierpnia 1966 roku.

Źródła:

  • Dzieje parafii świętych apostołów Piotra i Pawła w Bziu na tle historii ziemi pszczyńskiej, Jastrzębie-Zdrój 2003.
  • Janecki M., Zamek w Bziu, Gościniec Śląski 1998.
  • Katalog zabytków sztuki w Polsce, tom VI woj. katowickie, zeszyt 14 pow. wodzisławski, Warszawa 1960.
  • Siemko P., Jastrzębie Zdrój w zabytkach sztuki, Jastrzębie-Zdrój 1992.
  • Siemko P., Rody rycerskie z terenu Jastrzębia i okolicy, Jastrzębie-Zdrój 2003.
  • "Nowiny" 1958-1968.
  • www.jastrzebie.pl
Czytany 3678 razy
Ostatnio zmieniany poniedziałek, 09 grudnia 2024 08:33

Dariusz Mazur

Pasjonat lokalnej historii. Kolekcjoner oraz autor wielu artykułów o przeszłości Jastrzębia.

Najczęściej czytane

Słowa kluczowe