Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 35

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 36
JASPedia

Instytucje czwartek, 13 marca 2014 20:36   |  

Porozumienie Jastrzębskie

Ogólnopolskie strajki sierpnia 1980 r., które swoim zasięgiem objęły największe zakłady pracy PRL, wymusiły na władzach poważne ustępstwa wobec społeczeństwa. Wyrazem tych ustępstw było tzw. „porozumienie społeczne” składające się z trzech podpisanych oddzielnie porozumień w: Szczecinie, Gdańsku i Jastrzębiu - Zdroju. Porozumienie Jastrzębskie podpisano 3 września 1980 r. o godz. 5.38 w KWK „Manifest Lipcowy” w Jastrzębiu-Zdroju. Zostało zawarte pomiędzy Międzyzakładowym Komitetem Strajkowym (organem reprezentującym strajkujące załogi zakładów pracy z terytorium Śląska) oraz Komisją Rządową (reprezentującą władze PRL).

Ze strony MKS-u sygnatariuszami Porozumienia Jastrzębskiego byli: Przewodniczący MKS - Jarosław Sienkiewicz; Wiceprzewodniczący MKS - Stefan Pałka i Tadeusz Jedynak; członkowie MKS - Jan Jarliński, Piotr Musioł, Andrzej Winczewski, Marian Kosiński, Roman Kempiński, Mieczysław Sawicki, Kazimierz Stolarski, Ryszard Kuś, Wacław Kołodyński, Władysław Kołduński, Grzegorz Stawski.
W skał Komisji Rządowej wchodzili: Przewodniczący - Aleksander Kopeć; członkowi- Andrzej Żabiński, Włodzimierz Lejczak, Wiesław Kiczan, Mieczysław Glanowski, Zdzisław Gorczyca, Jerzy Nawrocki.

Postanowienia Porozumienia można podzielić na: polityczne i socjalno-bytowe.

Postanowienia polityczne:

  • powołanie wolnych związków zawodowych;
  • zapewnienie bezpieczeństwa dla strajkujących, w tym zakaz szykan mających pozory legalności;
  • integralność Porozumienia Szczecińskiego, Gdańskiego i Jastrzębskiego;
  • ujednolicenie świadczeń rodzinnych do wysokości świadczenia należnego wojsku i milicji;
  • zwiększenie kontroli związków zawodowych nad zakładową służbą zdrowia;
  • do nowej ustawy o związkach zawodowych wnioskować uprawnienia stawiania wniosków o zmianach kadrowych w zakładach.

Postanowienia socjalno-bytowe:

  • wolne wszystkie soboty i niedziele (od 1 stycznia 1981 r.) oraz dobrowolność pracy w dni ustawowo wolne;
  • zniesienie czterobrygadowego sytemu pracy;
  • przechodzenie na emeryturę po przepracowaniu 25 lat pod ziemią lub osiągnięciu wieku 50 lat;
  • zakaz oddelegowywania do pracy poza zakładem zatrudnienia;
  • uniezależnienie wysokości czternastej pensji od absencji chorobowej spowodowanej wypadkiem w pracy;
  • zaliczenie pylicy płuc do chorób zawodowych;
  • likwidacja talonów na atrakcyjne towary z jednoczesnym zwiększeniem podaży tych towarów;
  • praca w godzinach nadliczbowych tylko z zachowaniem zasady dobrowolności;
  • ośmiogodzinny czas pracy dla pracowników dozoru kopalnianego;
  • deputat węglowy dla wszystkich pracowników resortu górnictwa;
  • wzrost wynagrodzeń proporcjonalny do wzrostu kosztów utrzymania;
  • realizacja wypłat wszystkich należnych premii;
  • wyznaczenie pułapu płac maksymalnych i minimalnych;
  • przestrzeganie wypłacania dodatków związanych z warunkami pracy;
  • zapłata za dni strajku wd. osobistego zaszeregowania pracownika;
  • ograniczenie zatrudnienia w administracji do koniecznych potrzeb;
  • racjonalna gospodarka zasobami węgla;
  • zakaz zatrudniania pracowników do pracy na rzecz kierowników zakładów.

Porozumienie gwarantowało powołanie komisji mieszanej, której zadaniami miały być: czuwanie nad realizacją ustaleń Porozumienia oraz informowanie załóg zakładów pracy o przebiegu jej prac i realizacji porozumienia. W skład komisji wchodzili przedstawiciele rządu, władz wojewódzkich (łącznie 10 osób) oraz przedstawiciele MKS-u (również 10 osób).

Wraz z zakończeniem strajku Komitety Strajkowe przemianowane zostały w Zakładowe Komisje Robotnicze, a Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w Międzyzakładową Komisję Robotniczą. Instytucje te miały się stać podwaliną nowego, wolnego związku zawodowego. MKR otrzymała gwarancję uzyskania lokalu oraz pokrycia kosztów utrzymania.

Najważniejszym z punktów Porozumienia był ten, mówiący o powołaniu wolnych związków zawodowych. Niezależny związek zawodowy godził w podstawy na jakich opierał się socrealistyczny system polityczny. Rozbijał bowiem monopole: organizacyjny, informacyjny i decyzyjny, które przynależały  PZPR i na których była oparta jej władza. Unikatowym wkładem górników w „porozumienie społeczne” było zapewnienie wolnych od pracy sobót i niedziel (od 1 stycznia 1981 r.). Zapis ten stał się później zarzewiem konfliktów pomiędzy „Solidarnością” a władzą, nie został w pełni zrealizowany.

Źródła:

  • Protokół porozumienia zawartego przez Komisję Rządową i Międzyzakładowy Komitet Strajkowy w dniu 3.09.1980 r. w KWK „Manifest Lipcowy”
Czytany 2511 razy
Ostatnio zmieniany sobota, 07 grudnia 2024 22:09

Paweł Warłycho

Politolog z zawodu i zamiłowania. Autor artykułów o najnowszej historii Jastrzębia publikowanych m.in. w "Biuletynie Galerii Historii Miasta" oraz jastrzębskim dodatku do "Dziennika Zachodniego", a także współaut

Najczęściej czytane

Słowa kluczowe