Tymczasowa Komisja Zakładowa była organizacją związkową obejmującą działalnością dany zakład pracy. TKZ-ty powstawały w 1988 r., po i w czasie trwania sierpniowej fali strajków. Były niezależną od władz PRL reprezentacją załóg przedsiębiorstw. Miały działać do czasu legalizacji niezależnego związku zawodowego.
Pierwsza Komisja powstała w KWK „Manifest Lipcowy” 28 sierpnia 1988 r. (podczas trwania strajku) z przekształcenia Komitetu Strajkowego. W jej skład wchodzili: Edward Jarek (przewodniczący), Kazimierz Włodarek (wiceprzewodniczący), Stanisław Kosek (sekretarz), Stanisław Cimoszko, Jan Golec, Andrzej Kornak, Bolesław Olewiński, Stanisław Pasek, Jan Piłat, Piotr Świerczewski. Do końca 1988 r. TKZ-ty powstały we wszystkich kopalniach Jastrzębia i Śląska.
TKZ-ty utrzymywały kontakt oraz konsultowały swoją działalność z Międzyzakładowym Komitetem „Solidarności” w Jastrzębiu - Zdroju oraz innymi strukturami związku. Występowały w obronie górników zwolnionych z pracy i szykanowanych przez władze PRL za uczestnictwo w strajkach oraz działalność związkową.