Władze komunistyczne utworzyły województwo śląskie Dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z sierpnia 1944 roku. Tym samym przywróciły przedwojenny podział administracyjny. Na mocy dekretu utworzono 14 województw. Wśród nich województwo śląskie, nazywane potocznie województwem „śląsko-dąbrowskim”. W maju 1945 roku zniesiono bezprawnie Statut Organiczny Województwa Śląskiego, który był podstawowym aktem prawnym autonomii.
Ziemia jastrzębska według ówczesnego podziału leżała w granicach powiatu rybnickiego i pszczyńskiego. Powiat rybnicki był drugim pod względem zaludnienia w województwie śląskim. Zamieszkiwało go 215.843 osób.
Gmina wiejska Jastrzębie-Zdrój należała wówczas do powiatu rybnickiego. Zamieszkiwało ją według danych z lutego 1946, 7187 osób, w tym 4045 kobiet i 3142 mężczyzn. Gmina składała się z sześciu gromad: Jastrzębie-Zdrój, Jastrzębie Dolne, Jastrzębie Górne, Cisówka, Moszczenica i Ruptawa. W granicach powiatu rybnickiego leżały też Skrzeczkowice, ale wchodziły wówczas w skład gminy Jankowice Rybnickie. Natomiast Borynia, Szeroka, Bzie Górne, Bzie Dolne, Bzie Zameckie leżały w granicach powiatu pszczyńskiego.
W 1950 roku utworzono województwo katowickie.