Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 35

Deprecated: Function strftime() is deprecated in /home/klient.dhosting.pl/zwach/jaspedia.jasnet.pl/public_html/module/Index/text.php on line 36
JASPedia

Pozostałe niedziela, 14 lutego 2016 20:15   |  

Ziemia jastrzębska w województwie śląskim (1922-1939)

Ziemia jastrzębska w okresie międzywojennym znajdowała się w granicach województwa śląskiego. Województwo faktycznie w takim kształcie funkcjonował dopiero od roku 1922, aż do wybuchu II wojny światowej. Wówczas nastąpiły zmiany. Jeszcze w trakcie wojny władze komunistyczne utworzyły województwo śląskie Dekretem Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego, z sierpnia 1944 roku. W maju 1945 roku zniesiono bezprawnie Statut Organiczny Województwa Śląskiego, który był podstawowym aktem prawnym autonomii.
Ziemia jastrzębska według ówczesnego podziału leżała w granicach powiatu rybnickiego i pszczyńskiego.
 
I. W granicach powiatu pszczyńskiego leżały wówczas:
1. Borynia (Borin) - wieś,
2. Borynia Dolna (Nieder-Borin) - obszar dworski,
3. Borynia Górna (Ober-Borin) - obszar dworski,
4. Bzie Dolne (Nieder-Goldmannsdorf) - wieś, 
5. Bzie Górne (Ober-Goldmannsdorf) - wieś, 
6. Bzie Górne (Ober-Goldmannsdorf) - obszar dworski,
7. Bzie Zameckie (Schloss-Goldmannsdorf) - wieś, 
8. Bzie Zameckie (Schloss-Goldmannsdorf) - obszar dworski,
9. Szeroka (Timmendorf) - wieś,
10. Szeroka (Timmendorf) - obszar dworski.
 
II. W granicach powiatu rybnickiego leżały wówczas:
1. Cisówka (Cissowka) - wieś,
2. Cisówka (Cissowka) - obszar dworski,
3. Jastrzębie Dolne (Königsdorf-Jastrzemb) - wieś,
4. Jastrzębie Dolne (Königsdorf-Jastrzemb) - obszar dworski,
5. Jastrzębie Górne (Ober-Jastrzemb) - wieś,
6. Jastrzębie Górne (Ober-Jastrzemb) - obszar dworski, domena państwowa,
7. Moszczenica (Moschczenitz) - wieś,
8. Moszczenica (Moschczenitz) - obszar dworski,
9. Ruptawa (Ruptau) - wieś,
10. Ruptawa (Ruptau) - obszar dworski,
11. Ruptawiec (Ruptawietz) - wieś,
12. Skrzeczkowice (Eichendorf) - wieś,
13. Zofiówka (Sophienthal) - wieś.
 
Na mocy rozporządzenia Wojewody Śląskiego w sprawie zniesienia obszarów dworskich z dnia 18 lipca 1923 roku nastąpiły istotne zmiany. Prócz włączenia obszarów dworskich do gmin wiejskich, de facto ich likwidacji, utworzono wówczas gminę Jastrzębie-Zdrój. 
Kolejne zmiany nastąpiły w latach trzydziestych. W kwietniu 1931 roku Ruptawiec włączono do gminy Ruptawa, a rok później w maju Zofiówkę włączono do gminy Jastrzębie-Zdrój.
 
W końcu roku 1931 w powiecie rybnickim, w 117 gminach, na powierzchni 890,15 km² zamieszkiwało 213.271 osób. W poszczególnych gminach statystyki kształtowały się następująco:
- Cisówka - 353 os., 55 budynków, 3,08 km²,
- Jastrzębie Dolne - 790 os., 90 budynków, 3,96 km²,
- Jastrzębie Górne - 2092 os., 301 budynków, 13,95 km²
- Jastrzębie-Zdrój - 359 os., 42 budynki, 2,39 km²,
- Moszczenica - 1911 os., 297 budynków, 10,23 km²,
- Ruptawa - 1378 os., 189 budynków, 11,70 km² (w kwietniu 1931 roku do Ruptawy włączono Ruptawiec),
- Skrzeczkowice - 212 os., 30 budynków, 3,10 km²,
- Zofiówka – 87 os., 10 budynków, 0,27 km².
W końcu roku 1931 w powiecie pszczyński, w 97 gminach, na powierzchni 1069,15 km² zamieszkiwało 161.987 osób.
W poszczególnych gminach statystyki kształtowały się następująco:
- Borynia - 828 os., 109 budynków, 8,32 km²,
- Bzie Dolne - 402 os., 65 budynków, 3,69 km²,
- Bzie Górne -765 os., 92 budynki, 6,76 km²
- Bzie Zameckie - 618 os., 79 budynków, 6,37 km²,
- Szeroka - 1244 os., 176 budynków, 10,50 km².
 

Źródła:

  • Ustawa Konstytucyjna z dnia 15 lipca 1920 r. zawierająca statut organiczny Województwa Śląskiego (Dz.U. 1920 nr 73 poz. 497).
  • Ustawa Konstytucyjna z dnia 6 maja 1945 r. o zniesieniu statutu organicznego województwa śląskiego (Dz.U. 1945 nr 17 poz. 92).
  • Dekret Polskiego Komitetu Wyzwolenia Narodowego z dnia 21 sierpnia 1944 r. o trybie powołania władz administracji ogólnej I-ej i II-ej instancji (Dz.U. 1944 nr 2 poz. 8).
  • Rozporządzenie Wojewody Śląskiego z dnia 18 lipca 1923 roku (Dz. U. Śl. Z 1923 r. Nr 31, poz. 170; L. Dz. II-1979/15 celem wykonania rozporządzenia z dnia 13. lipca 1922 roku w sprawie zniesienia obszarów dworskich, na części górnośląskiej Województwa Śląskiego (Dz. U. Śl. Nr 7, poz. 29) zatwierdzonego ustawa z d. 10. lipca 1923 r. (Dz. U. Śl. Nr 29, poz. 161).
  • Rozporządzenie z dnia 17. czerwca 1922 roku w przedmiocie ustroju powiatowego Województwa Śląskiego (Dz. U. Śl. z 1922 r. Nr 1, poz. 3)
  • Rozporządzenie Rady Wojewódzkiej z dnia 3 czerwca 1924 r. w sprawie zniesienia obszarów dworskich w powiecie Rybnickim (Dz. U. Śl. 1924 Nr 17 poz. 68).
  • Rozporządzenie Śląskiej Rady Wojewódzkiej z dnia 16 września 1924 r. w przedmiocie zniesienia obszarów dworskich w powiecie Pszczyńskim (Dz. U. Śl. z 1924 r. Nr 21, poz. 85)
  • Załącznik do rozporządzenia z dnia 17. czerwca (Dz. U. Śl. z 1922 r. Nr 13, poz. 43), w przedmiocie ustroju powiatowego Województwa Śląskiego, zawierający spis gmin miejskich i wiejskich, obszarów dworskich, oraz miast wyjętych z powiatów ((Dz. U. Śl. z 1922 r. Nr 13, poz. 43).
  • Śląskie wiadomości statystyczne, R. 1, z. 1, Katowice 1934.
  • Statystyka Polski, Seria B, z. 8 b, Skorowidz gmin Rzeczypospolitej Polskiej, Warszawa 1933.
  • "Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego", nr 11 z 21 marca 1931 roku oraz "Gazeta Urzędowa Województwa Śląskiego", nr 13 z 15 kwietnia 1932 roku.
  • ”Tygodnik Powiatowy na powiat Rybnicki”, nr 3 z 19 stycznia 1924 roku.
  • „Urzędówka Starostwa Pszczyńskiego”, nr 14 z 27 marca 1924 roku.
Czytany 1731 razy
Ostatnio zmieniany czwartek, 28 marca 2024 07:35

Janusz Lubszczyk

Historyk z Wodzisławia Śląskiego, nauczyciel, archiwista, autor artykułów i prac monograficznych o historii regionu i miasta. Pracuje w Szkole Podstawowej nr 19 im. Juliana Tuwima i Zespole Szkół nr 3 im. Stanisława Wyspiańskiego.

Najczęściej czytane

Słowa kluczowe